Achter de schermen zoekt het ministerie nog steeds naar geitenpaadjes

Uit documenten die door 1 Vandaag zijn opgevraagd, blijkt dat ambtenaren van het ministerie van IenW in mei van dit jaar nog naarstig op zoek waren naar constructies om Lelystad Airport geopend te krijgen. Dat was kort voordat naar buiten kwam dat het besluit over een eventuele opening werd doorgeschoven naar 2024. Niets wijst er echter op dat daarmee meteen de besproken scenario’s van tafel zijn gehaald en het zoeken naar listige oplossingen is gestaakt. Al met al geven de openbaar gemaakte stukken opnieuw een inkijkje in de denk- en leefwereld binnen IenW.

Grote sta-in-de-weg voor Lelystad Airport (LA) is dat de luchthaven niet over de vereiste natuurvergunning beschikt, sowieso niet en helemaal niet voor de beoogde 45.000 vliegtuigbewegingen. Bottleneck is de enorme stikstofuitstoot die daarmee gepaard gaat. SATL-experts hebben berekend dat de luchthaven, mocht hij onverhoopt opengaan, met stip op plaats 20 van de top-100 van megavervuilers belandt. Ze hebben tevens becijferd dat van de hoeveelheid stikstof die LA zou gaan produceren jaarlijks (!) 70.000 woningen kunnen worden gebouwd.

 

Pogingen van het luchthavenbedrijf om via omweggetjes, blufpoker richting het ministerie van Landbouw Natuurbeheer en Voedselkwaliteit en dat van Natuur en Stikstof en juridische procedures alsnog een vergunning te forceren, mislukten hopeloos. Voor ambtenaren van IenW reden om in adviezen aan hun minister terug te vallen op de beproefde salamitactiek: lukt het niet om in één keer de hele worst te slijten, dan maar plakje voor plakje – in de hoop dat de tegenstanders het spel niet doorzien, het vechten moe worden et cetera. Voor de louter op groei beluste Schiphol Groep is deze aanpak usance.

Uit de gewobde stukken blijkt in de eerste plaats dat de opstellers  van het IenW-advies er geen bezwaar tegen hebben als Lelystad Airport een natuurvergunning voor slechts 10.000 van de 45.000 vliegtuigbewegingen gaat aanvragen. Ze merken alleen op dat deze aanpak nieuwe, tijdrovende DOC 29 berekeningen nodig maakt. Die waarschuwing geldt, zo lezen we, ook voor een alternatieve aanpak, maar wat die behelst mogen we niet weten: de omschrijving hebben ze zorgvuldig weggelakt.

Geen woord evenwel over de Europese richtlijn die bepaalt dat alleen voor complete projecten vergunningen mogen worden aangevraagd en niet voor onderdelen of tussenfasen. De kans dat de EC deze malicieuze salami-aanpak accepteert is derhalve heel gering. En als ze het ze in Brussel mocht ontgaan, dan zullen SATL en andere partijen niet schromen het daar aan te kaarten of voor de Nederlands rechter aan te vechten.

In het boek Schiphol regeert waarschuwt SATL dat de ervaringen met de Schiphol Groep leren de kans groot is dat, als dit aantal is bereikt, het gezeur om meer gaat beginnen, omdat 45.000 vtb niet of nauwelijks tot rendabele exploitatie zullen leiden en groei sowieso altijd het doel van de Schiphol Groep is. Dit is relevant, omdat het luchthavenbedrijf in 2014 in zijn officiële businesscase voor LA zelf heeft voorgerekend dat het vliegveld met 25.000 vtb hoe dan ook verliesgevend zal zijn.

Verder is het heel bijzonder om te zien hoe het ministerie een truc wilde uithalen met de onwerkzame VVR (verkeersverdelingsregel). Door tegelijkertijd aan te kondigen dat Schiphol (tijdelijk!) wat zal krimpen dacht het ministerie dat bij het simultaan openen van Lelystad Airport een goede verkeersverdelingsregel niet meer nodig was.

Hier wordt geitenpaadje 666 getekend, een pad dat illustratief is voor het denken en handelen van de kongsi van IenW-ambtenaren en de Schiphol groep.

Download hier de pdf van de opgevraagde communicatie

 

 

Boeklancering: ‘Schiphol Regeert’. Een reconstructie van de omstreden verkeersverdelingsregel.

3 december 2020

Nieuw boek “Schiphol regeert” legt pijnlijk bloot hoe Schiphol en ministerie de politiek al vele jaren laten geloven in een waanidee.

Het is een deerniswekkend relaas: de reconstructie van 13 jaar Lelystad Airport in een uitgave van de Samenwerkende Actiegroepen tegen Laagvliegen (SATL). Al die tijd al weten eigenaar Schiphol en vele betrokken ambtenaren dat het openen van een overloopluchthaven voor Schiphol juridisch onhaalbaar is. Consequent houden zij hun kaken echter stijf op elkaar. De Tweede Kamer heeft al vier Kabinetten het nakijken.

SATL dook archieven in en spitte bijna drie decennia aan Kamerstukken, Lees verder “Boeklancering: ‘Schiphol Regeert’. Een reconstructie van de omstreden verkeersverdelingsregel.”

Conceptbesluit EU over VVR vol haken en ogen

De Europese Commissie heeft een voorlopig besluit genomen en ingestemd met een Verkeerverdeelregel, VVR (onder voorwaarden) m.b.t. Lelystad Airport.

Zoals vaker zit het echte probleem / oplossing in de randvoorwaarden en “kleine lettertjes”. Zonder verwijzing naar de diverse studies/adviezen en de regeling zelf, puntsgewijs de hobbels:

  1. Het besluit van de Europese Commissie is een concept besluit. Hiertegen in bezwaar en beroep mogelijk. Luchtvaartmaatschappijen (of anderen) die zich in hun belangen voelen aangetast , kunnen bezwaar indienen bij de EC. Mogelijk zelfs later een claim om de opgelopen / nog te lopen schade te vergoeden. Het ministerie heeft een eerste inventarisatierondje al gemaakt. De resultaten daarvan zijn (mij) onbekend;
  2. Het conceptbesluit gaat uit van vrijwilligheid. M.a.w. iedere luchtvaartmaatschappij die afscheid wil nemen van Schiphol, is daarin vrij. Maar dat mag nu ook al. (wegsturen op basis van een verplichting is uitdrukkelijk niet toegestaan) TUI, Easyjet en Corendon hebben al aangegeven dat ze (al dan niet voorlopig) lekker op Schiphol blijven zitten. Nieuw is dat ze dan voorrang krijgen op Lelystad. Die vrijwilligheid heeft een aantal aanname in zich:
  3. dat Lelystad open gaat (anders heeft het opgeven van je plek op Schiphol immers geen zin);
  4. dat er plek is op Lelystad (en niet alvast ingenomen door bijv. Transavia die door eigenaar KLM straffeloos kan worden “overgeplaatst”;
  5. dat er ook genoeg reizigers zijn (aanbod om vliegtuigen te laten vliegen). En dat aanbod wordt enerzijds uitgevraagd in de vakantiefolders die voor 2020 al grotendeels zijn gedrukt / vastgelegd en anderzijds in de fysieke openstelling van Lelystad;.
  6. Na drie jaar is er een evaluatie. Stel dat je dan als luchtvaartmaatschappij niet meer terug kunt naar Lelystad? (want je verlaten plek is bezet door anderen) Dan heb je niets meer;
  7. Het concept besluit gaat enkel over Schiphol in de relatie tot Lelystad. Overheveling naar bijv. Eindhoven, is op basis van dit besluit niet mogelijk;
  8. Het concept-besluit stelt dat er geen restricties mogen worden gesteld aan het aantal/soort  bestemmingen. Geluiden in de Tweede Kamer om vluchten binnen een straal van een paar honderd kilometer te verbieden gaat dus niet op. De lijst die de minister eerder verspreidde over een beperkt aantal bestemmingen is niet helemaal van tafel, maar dient per twee jaar te worden herzien op basis van ervaringen van de afgelopen vier jaar. Het uitgangspunt dat we vakantievluchten rond de Middellandse Zee bedoelen gaat met dit concept niet meer op. Er mogen immers geen vluchten naar bijv. Zuid Afrika of Mexico geweigerd worden. Of die vluchten kunnen worden uitgevoerd met toestellen als steeds benoemd in de documenten van de minister (Boeing 737-800 en Airbus 320) staat te bezien. Als op basis van dit conceptbesluit ook andere toestellen moeten worden toegelaten (groter, zwaardere, meer geluid, meer uitstoot) is het maar zeer de vraag of de onderliggende studies en besluitvorming daar wel ruimte voor bieden, want dat is uitdrukkelijk niet onderzocht. (en als je het niet hebt onderzocht weet je niet of het binnen de diverse regeltjes past) Het lijkt erop dat we via dit besluit alle soorten vliegtuigen moeten accepteren! Dit is een vraag aan het ministerie waard.
  9. Een vrijkomende plek op Schiphol mag alleen opnieuw worden toebedeeld aan “transfer flights” (aan vliegmaatschappijen die reguliere lijndiensten met intercontinentale bestemmingen).
  10. Het nu voorliggende besluit geldt voor een maximum van 25.000 vluchten.

WOB-verzoek laat zien dat kabinet al sinds 2008 weet dat VVR niet haalbaar is.

Middels een WOB-verzoek (Wet Openbaarheid van Bestuur) is een rapport van SEO Economisch Onderzoek vrijgegeven en openbaar gemaakt.  Het ministerie, noch het SEO, waren oorspronkelijk van plan het bestaan van dit document te bekennen, laat staan het vrij te geven. Maar ook hier, de aanhouder wint. Het rapport stamt uit 2008 en heeft de titel:

De ontwikkeling van een houdbaar afwegingskader voor het luchtvaartpolitieke selectiviteitsbeleid op Schiphol”.

M.a.w. “Mag ik als minister vliegmaatschappijen ongestraft van Schiphol wegsturen naar Lelystad Airport?”.

Het WOB-verzoek

De Vereniging Dorpsbelangen Wilsum stelde (januari 2019) in het WOB-verzoek o.a. dat:

“De Regelgeving waarop de aanvraag zich baseert is artikel 19 van de Verordening EEG nr 2407/92 van de Raad van 23 juli 1992 en 2408/92 , per 23 juli 1992 herschikt en geconsolideerd tot één verordening. M.a.w. de regels waarbinnen een verzoek zich moet afspelen zijn sinds 1992 ongewijzigd. Ondanks dit feit bedoelt het regeerakkoord (blz 42) te zeggen dat er vakantievluchten van Schiphol naar Lelystad moeten worden overgeplaatst, zonder autonome groei op Lelystad toe te staan. Wij nemen aan dat de zinsnede in het regeerakkoord voorzien is van een analyse over de haalbaarheid. Die analyse vraag wij hierbij op”

 De zinsnede (uit het Regeerakkoord “Vertrouwen in de toekomst” 2017 – 2021, van VVD, CDA, D66 en ChristenUnie) op blz 42 (bovenaan) luidt: “Het selectiviteitsbeleid moet beter. Op Schiphol geven we voorrang aan vluchten die het (inter)continentale netwerk versterken.”

SEO rapport is duidelijk: niet haalbaar

Het SEO-rapport, geschreven in opdracht van (destijds) het Directoraat-Generaal Transport en Luchtvaart (DGTL) van het Ministerie van Verkeer en Waterstaat, geeft een expliciet negatief advies. Het advies op bladzijde 120  (eigenlijk een conclusie na 119 pagina’s analyse) luidt:

We lezen het echt: NIET HAALBAAR!

Dus in 2008 weet het (toenmalige) kabinet al dat voorrang aan vluchten op Schiphol niet haalbaar was. We zijn nu elf jaar verder en de Minister is nog steeds in gesprek met Europa over dezelfde (tekstueel aangepaste) VerkeersVerdelingsRegel.

Download het vrijgegeven SOE-Rapport

Hoorzitting Tweede Kamer over Schiphol en selectiviteit

Op 7 september 2017 is in de Tweede Kamer een hoorzitting over  Schiphol en ‘selectiviteit’ gehouden. Die hoorzitting staat op Youtube en kan je hier vinden.

Hoewel er af en toe met een Frans accent wordt gesproken, zit er geen woord Frans bij!  Een uitstekende uitleg van de betrokken ambtenaren.

VVR

Wat is een VVR?

Als het gesprek gaat over de VVR dan gaat het over de zogenoemde Verkeers Verdelings Regel. Deze VVR is ooit in het leven geroepen om ervoor te zorgen dat vliegtuigen die gaan vliegen op Lelystad Airport hun slots opgeven op Schiphol.

Waarom?

De ontwikkeling van LA tot een commerciële luchthaven is ontstaan uit de wens van Schiphol om te kunnen blijven groeien. Op de huidige locatie zijn de grenzen bereikt en is groei door druk van de omgeving die erg veel overlast ervaart bijna niet meer mogelijk.

En dus?

Een voorwaarde voor het mogen ontwikkelen van LA was voor het kabinet dat LA alléén gebruikt zou worden als overloopluchthaven van Schiphol. Schiphol krijgt dan door het uitplaatsen van vluchten naar Lelystad weer ruimte om meer intercontinentale vluchten (die voor Schiphol lucratiever zijn) aan te trekken. Lelystad Airport staat niet open voor autonome groei.

Maar?

Nou de Europese Unie heeft wetgeving waar ook Nederland zich aan dient te houden, in dit geval gaat het om een grondbeginsel, namelijk de vrije handel binnen de Europese Unie. De Europese Unie kan deze VVR niet goedkeuren omdat de VVR Schiphol en met name KLM bevoordeeld en geen eerlijke marktwerking laat plaatsvinden.

Nadat de ingediende VVR bij de Europese Commissie  op 5 december 2018 afgekeurd werd is de minister op zoek gegaan naar hoe zij er toch toe kan komen om deze goedgekeurd te krijgen. Er wordt een list gezocht…

Oplossing…….Toch autonome groei toestaan….. NEE

—> Met het toestaan van autonome groei gaat de minister volledig voorbij aan de basis waarom deze luchthaven er zou moeten komen, namelijk om meer grotere vluchten naar Schiphol te laten komen. De motivatie voor LA was het laten groeien van Schiphol en niet om nog meer prijsvechters over ons land te laten vliegen.

—> de coalitie heeft in haar regeerakkoord opgenomen om Lelystad Airport in 2019 te openen…. als overloop luchthaven van Schiphol.

20 december 2018 Kamerdebat Lelystad Airport

Bekijk de uitspraken van coalitiegenoten.

In dit debat spraken oppositiepartijen maar vooral ook coalitiepartijen zich uit tégen het voorstel van de minister C. van Nieuwenhuizen om op LA ook autonome groei toe te staan. De minister beëindigde het debat met de belofte dat ze zich aan de opdracht van de kamer zou houden, geen vracht en geen autonome groei.
—> Gelukkig slaapt het kabinet niet op dit onderwerp en hebben de coalitie-partners zich heel duidelijk uitgesproken.

20 december 2018 Motie Cem Lacin over autonome groei op Lelystad Airport

12 juli 2019

De VVR is weer iets aangepast  en er is nog geen antwoord uit Brussel. In deze brief informeert de minister de kamer over de aanpassing:

https://www.rijksoverheid.nl/documenten/kamerstukken/2019/07/12/stand-van-zaken-verkeersverdelingsregel-schiphol-lelystad-airport

Geen vertrouwen in onderzoek Ministerie I&W naar belangstelling airlines voor Lelystad Airport

Minister Cora van Nieuwenhuizen van I&W heeft adviesbureau M3 de opdracht gegeven om “onafhankelijk” onderzoek te doen naar de bereidheid van vliegmaatschappijen om vakantievluchten te verplaatsen van Schiphol naar Lelystad Airport. Dat de minister dit onderzoek onafhankelijk noemt, is misleidend. Schiphol Group is namelijk een belangrijke klant van adviesbureau M3. Dit maakt onafhankelijk onderzoek onmogelijk. Ook is de timing van het onderzoek opmerkelijk. Logischerwijs had een dergelijk onderzoek vóór de start van de discussie rond Lelystad Airport plaatsgevonden.

Lees hier het volledige statement van SATL:

190623- Geen vertrouwen in onafhankelijk onderzoek Ministerie I&W

 

Europese Commissie keurt verkeersverdelingsregel Lelystad af

De Europese Commissie heeft negatief geoordeeld over het plan van Minister van Nieuwenhuizen over de zogeheten verkeersverdelingsregel. Met dit juridisch instrument kan worden afgedwongen dat vliegtuigmaatschappijen die zich op Lelystad vestigen, afkomstig moeten zijn van Schiphol. Dit is weer noodzakelijk omdat autonome groei op Lelystad Airport uit den boze is, een keiharde eis van de Tweede Kamer.

Volgens Brussel beteugelt de verkeersverdelingsregel echter te zeer de vrije markt en daarom heeft de Europese Commissie deze regel afgekeurd. Tweede Kamerlid Eppo Bruins (CU) is van mening dat de Minister daarmee ‘nieuw huiswerk’ heeft gekregen. D-66 Tweede Kamerlid Jan Paternotte is ook benieuwd hoe Minister van Nieuwenhuizen hier mee om zal gaan. De oppositiepartijen SP en GroenLinks willen de uitbreiding van Lelystad definitief van tafel, wat passend zou zijn gelet op het negatieve oordeel van de Commissie.