Nogmaals: Waarom Lelystad Airport een heel slecht plan is.

Hoe maken we Nederland mooier? Hoe zorgen voor een optimale leefomgeving? Dat vraagt om zorgvuldige afwegingen en feitelijk onder-bouwde besluiten. Ten aanzien van de Lelystad Airport zien we de afgelopen jaren een patroon van het steevast verkeerd of niet informeren van publiek, bestuurders en volksvertegenwoordigers. Er wordt als het ware een loopje genomen met de feiten.  Met als gevolg: verkeerde besluiten. Zoals de openstelling vanwege de ‘overloop’ functie van Lelystad Airport.  Een functie die niet uitvoerbaar is. Of het onoplosbare probleem van laagvliegroutes. Met grote gevolgen vandien.

SATL heeft de feiten samengebracht, inclusief een tijdslijn.

Feiten Lelystad Airport-maart-2024

Besluiten op verkeerde gronden

Eerdere besluiten, over het onder voorwaarden openen van Lelystad Airport, zijn dan ook op verkeerde gronden genomen. Tel daarbij op de negatieve effecten van nog een vliegveld in ons kleine volle land, het onoplosbare probleem van laagvliegroutes en het tanende politieke en maatschappelijk draagvlak.

In januari 204 heeft de Tweede Kamer met ruime meerderheid de motie aangenomen om Lelystad Airport niet te openen voor groothandelsverkeer. Een verstandig besluit. De luchtvaart is er tenslotte voor Nederland en niet andersom.

Feiten

In de loop der jaren is dossier Lelystad Airport een complex gebeuren geworden. De ‘frames’, toezeggingen, beloftes, meningen en technische aspecten vliegen je om de oren. Maar wat zijn nu de feiten? Hoe heeft het zo mis kunnen gaan?

We hebben gepoogd deze bij elkaar te brengen, inclusief een tijdslijn. Zo krijg je snel en eenvoudig een beeld van de gang van zaken.

Feiten Lelystad Airport-maart-2024

Lelystad Airport moet veel extra banen opleveren, maar is dat wel zo? ‘Verwacht er niet te veel van’

7 februari 2022

Dit jaar besluit het kabinet of Lelystad Airport dan eindelijk opengaat. Voorstanders stellen dat de vakantieluchthaven tot veel extra banen leidt. Bovendien is er al fors geïnvesteerd en ligt er een kant en klaar vliegveld; zonde om niet te gebruiken. Maar is dat wel zo?

Economen en onderzoekers zijn duidelijk:  Lelystad Airport zal nauwelijks banen opleveren. Regionale luchthavens zijn géén aanjagers van economische groei en het aantal écht nieuwe banen zal rond de zestig liggen, dat is verwaarloosbaar.

Bovendien zal Lelystad Airport de belastingbetaler veel geeld kosten. De business case is verlieslatend en er zijn nog vele tientallen miljoenen euro’s nodig (cijfers van 8 jaar geleden spreken van 32 miljoen euro) om de luchthaven gereed te maken voor de fase van 4

Lees hier het artikel uit De Stentor

 

Regionale luchthavens vaak geen aanjager van economische groei

Kleine regionale luchthavens leiden een onzeker bestaan, maar worden tegelijkertijd vaak gezien als aanjagers van de regionale economie. Dat beeld klopt niet, concluderen Felix Pot en Sierdjan Koster van de Rijksuniversiteit Groningen. De economisch geografen bevestigen weliswaar het verband tussen luchtvaart en economische groei in algemene zin, maar concluderen ook dat de groei rond kleinere luchthavens in de meeste gevallen beperkt is.

Bovendien volgt economische groei meestal niet de groei van het vliegverkeer, maar werkt het vaker andersom. Regionale luchthavens zijn daarmee geen aanjagers van economische groei. In discussies over het ondersteunen van regionale vliegvelden zou dan ook het maatschappelijk belang centraal moeten staan en niet het economisch belang zoals nu vaak het geval is, stellen de onderzoekers.

Een bijzonder interessant onderzoek. Lees er hier meer over:

Meer informatie

Lees meer over het onderzoek: ‘Small airports: Runways to regional economic growth?’

Contact: Felix Pot of Sierdjan Koster

‘Lelystad Airport niet openen is de enige juiste beslissing voor Nederland’

Regeerakkoord: Nu geen opening Lelystad Airport

Lelystad Airport is de afgelopen jaren uitgegroeid tot een ware bestuurlijke puinhoop. Gesjoemel met berekeningen, laagvliegroutes die toch niet worden opgelost, een verliesgevende business case en misleiding van burger, gemeenten, provincies en Tweede Kamer. ‘Gezien de bestuurlijke chaos, de schadelijke effecten van laagvliegen op onze leefomgeving en het klimaat, is de keuze om Lelystad Airport niet te openen de enige juiste’ stelt SATL (Samenwerkende Actiegroepen Tegen Laagvliegen)-voorman dr. ir. Leon Adegeest.

De 24 burgergroepen die zich hebben verenigd in SATL zijn niet verbaasd over het uitblijven van een Kabinetsbesluit over de opening Lelystad Airport. “Wij tonen al vijf jaar met feiten aan dat Lelystad Airport onnodig, onhaalbaar en onrechtmatig is. Gelukkig schiet het Kabinet zich, zoals Rutte III eerder wel deed, nog niet in eigen voet”, aldus Leon Adegeest.

Adegeest constateert dat een besluit tot opening de voorbije maanden politiek onhaalbaar is geworden. Niet alles kan. De stikstofproblematiek, ontbrekende vergunningen en de onoplosbare laagvliegroutes zijn onneembare hordes. Het is goed om te zien dat partijen als ChristenUnie, D66 en CDA hun verkiezingsbelofte (‘géén laagvliegroutes’) niet hebben gebroken. Positief is ook dat er in het regeerakkoord aandacht is voor de omvangrijke negatieve effecten van de luchtvaart en dat de laagvliegroutes concreet genoemd worden als probleem.

De 24 burgergroepen verenigd in SATL blijven, in nauwe samenwerking met provincies en gemeenten, doorgaan met hun strijd voor behoorlijk bestuur, juiste procedures en de bescherming van de leefomgeving voor Nederlanders.

Lelystad Airport kostte al 214 miljoen euro (and counting)

Niemand wist wat de uitbreiding van Lelystad Airport in totaal heeft gekost, ook de betrokken partijen niet. Tot nu. Samen met Omroep Flevoland brengt Follow the Money de talloze geldstromen achter het vliegveld in kaart.

De conclusie: minstens 214 miljoen euro. Dat is 14 miljoen meer dan altijd aangenomen. En 124 miljoen euro (!) meer dan de cijfers uit de oorspronkelijke business case van Lelystad Airport

  • De uitbreiding is betaald door zes partijen: de eigenaar van Lelystad Airport, de Schiphol Group, het ministerie van I&W, de luchtverkeersleiding Nederland, de provincie Flevoland, de gemeente Lelystad en gemeente Almere.
  • De grootste betaler is Lelystad Airport zelf: 123,6 miljoen. De grootste kostenpost is infrastructuur: een kleine 110 miljoen euro.
  • Voor de uitbreiding waren meer dan 51 onderzoeken nodig. Die hebben meer dan 7 miljoen euro gekost, grotendeels betaald door het ministerie van I&W.
  • Opmerkelijk: nergens was een totaalplaatje van de kosten te vinden, terwijl je dat voor zo’n groot en belangrijk project wel zou verwachten.

Lees hier het hele artikel van FTM.

Hier vind je de reportage van Omroep Flevoland.

Ruim 13.000 ‘stuitingsbrieven’ om verjaring recht op schadeclaim Lelystad Airport te voorkomen

schade lelystad airport

Ruim dertienduizend particulieren en bedrijven hebben het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat (IenW) begin dit jaar een stuitingsbrief gestuurd. In de brief gaven ze aan dat ze hun recht op het claimen van een vergoeding van eventuele schade door Lelystad Airport veilig wilden stellen. Driekwart van de brieven komt uit Gelderland en Overijssel. Dat blijk uit cijfers die de samenwerkende burgergroepen hebben opgevraagd. Lees verder “Ruim 13.000 ‘stuitingsbrieven’ om verjaring recht op schadeclaim Lelystad Airport te voorkomen”

Werkloze luchtverkeersleiding Lelystad Airport kost jaarlijks miljoenen

Per november 2019 heeft minister van Nieuwenhuizen in samenwerking met Schiphol besloten de luchtverkeersleiding in te stellen op Lelystad Airport. Best opmerkelijke keuze., aangezien deze als overbodig en zelfs als hinderlijk worden gezien door de gebruikers van Lelystad Airport. De luchtverkeersleiding doet sinds november 2019 niets anders dan het begeleiden van lesvliegtuigjes en hobbypiloten, iets dat volkomen overbodig is en de vliegers beter af gaat zònder luchtverkeersleiding.

Bovendien een dure keuze, voor de belastingbetaler wel te verstaan. De kosten van deze werkloze 13 verkeersleiders en elf assistenten bedragen maar liefst 365.000 euro belastinggeld per maand, wat neerkomt op 4,4 miljoen euro per jaar.

De minister weigert tot op heden een oplossing te vinden voor deze werkloze luchtverkeersleiding.

Kosten werkloze luchtverkeersleiding:

  • 2019: €730.000
  • 2020: €4.380.000
  • 2021: €4.380.000

Lees meer

NOS: ”Werkloze’ luchtverkeersleiding Lelystad Airport kost jaarlijks miljoenen’

NH Nieuws: ‘Lelystad Airport duurder door kosten verkeersleiding’

Omroep Flevoland: ‘Werkloze luchtverkeersleiding kost jaarlijks 4,4 miljoen’

 

 

Second opinion MKBA wijst uit: De Nederlandse economie is beter af zónder Lelystad Airport

Het definitieve rapport van de Second Opinion van de kosten-batenanalyse Lelystad Airport uitgevoerd door de economen Walter Manshanden van NeoObservatory en Leo Bus ligt er en de resultaten zijn opzienbarend.

De resultaten wijzen uit dat het economisch belang voor Nederland zoals is gesteld als motivatie voor de ontwikkeling van Lelystad Airport niet zijn zoals eerder gepubliceerd in de ‘verkennende maatschappelijke kosten-batenanalyse’ (MKBA) voor de luchtvaart.

Dit rapport is in 2018 in opdracht van het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat opgesteld door de adviesbureaus Decisio en SEO en is gebaseerd op de inhoud van eerdere MKBA´s uit  2008 en 2014, die de grondslag hebben gevormd voor het huidige Luchthavenbesluit. In de MKBA uit 2018 is openstelling van Lelystad Airport al het uitgangspunt.

 

Q&Aformulier:

Download de Q&A

Samenvatting

Nederland beter af met een stop op de groei van de luchtvaart en zonder Lelystad Airport!

Visie van de Samenwerkende Actegroepen Tegen Laagvliegen (SATL) o.b.v. de Second Opinion op de verkennende MKBA Beleidsalternatieven Luchtvaart van Decisio/SEO door L. Bus (leobus.nl) & W. Manshanden (NEO Observatory)

Inleiding

Economische argumenten spelen een belangrijke rol in de discussies over luchtvaart, zoals die over de groei van Schiphol en het al of niet openen van Lelystad Airport. Maatschappelijke Kosten- en Baten Analyses (MKBA) vormen het fundament voor het maken van economische en politieke keuzes. Voor Lelystad Airport is een aantal MKBAs gemaakt, een eerste in 2008, een actualisatie daarvan in 2014, uitmondend in de verkennende MKBA beleidsalternatieven van de onderzoeksbureaus Decisio/SEO die in 2018 openbaar is gemaakt. Het thans in behandeling zijnde ontwerp Luchthavenbesluit voor het beoogde vakantievliegveld in Flevoland is op de inhoud van de MKBA ́s 2008 en 2014 gebaseerd, in de MKBA 2018 is openstelling van Lelystad Airport al het uitgangspunt.

In hun, in februari 2019 verschenen, 219 pagina’s tellende zienswijze op dit ontwerp Luchthavenbesluit hebben de Samenwerkende Actiegroepen Tegen Laagvliegen (SATL) al de vinger gelegd op diverse fouten en onvolledigheden in deze MKBA uit 2018 en in de eerdere versies uit 2014 en 2008. Daarnaast heeft SATL aan de gerenommeerde economen drs. L. Bus (leobus.nl) en dr. W. Manshanden (NEO Observatory) opdracht gegeven om de MKBA van Decisio/SEO aan een onafhankelijke wetenschappelijke Second Opinion te onderwerpen. Dit onderzoek bevestigt het beeld van fouten, verkeerde aannames, omissies en het slechts “pro memorie” (PM) opvoeren van relevante posten. Na correctie van die fouten, het interpreteren van uitkomsten en het compleet maken van de analyse komen de onderzoekers tot een eindconclusie die lijnrecht staat tegenover die van de MKBA, waarop het ministerie van I&W zich baseert.

Dat Bus en Manshanden het volste vertrouwen hebben in hun werk blijkt uit hun aanbod om het door het Centraal Planbureau (CPB) te laten controleren, iets dat het ministerie tot nu toe verzuimd heeft met de resultaten van Decisio/SEO. Dat de bevindingen in de Second Opinion ook niet meer op zichzelf staan, bewijst het in juli verschenen rapport ‘Moet de luchtvaart groeien om onze welvaart te behouden’ van CE Delft. Dit bureau komt vanuit een andere invalshoek in essentie tot dezelfde conclusies.

Ondanks de groeiende kritiek, blijft I&W zich evenwel baseren op de eerder genoemde MKBA’s van Decisio e.a.. In zijn Nota van Antwoord op de zienswijzen beroept het zich maar liefst 114 keer op deze MKBA’s. Opvallend daarbij is dat I&W wel verwijst naar de MKBA van Decisio/Bureau Louter/SEO uit 2008, de actualisatie daarvan in 2014 door Decisio/SEO/To70 en een 'Follow up' van het Aldersadvies uit 2009, maar niet naar de MKBA uit 2018. Daardoor omzeilt I&W het feit dat er na 2014 nieuwe scenario's en nieuwe officiële richtlijnen ten aanzien van milieuprijzen en discontovoeten zijn verschenen.

Een ander belangrijk punt in de kritiek van SATL is de beperkte geografische reikwijdte van de geluidscontouren in de officiële MKBA en Milieu Effect Rapportage (MER), namelijk tot de grenzen van de provincie Flevoland.

Volgens SATL behoren ook de gebieden onder de aan- en uitvliegroutes onderdeel te zijn van de MER en dus ook van de MKBA. Om de eenvoudige reden dat de vliegroutes, ook verder in het land,

1

Om de vergelijking zuiver te houden is in de Second Opinion van Bus en Manshanden echter hetzelfde gebied als in de MKBA van Decisio/SEO (2018) aangehouden. Maar er hoeft niet aan getwijfeld te worden dat uitbreiding van het MER- en MKBA-gebied de resultaten uit de Second Opinion alleen maar zullen versterken.

De beleidsalternatieven

Decisio/SEO vergelijkt de uitkomsten van 4 beleidsalternatieven voor luchthavenontwikkeling met een nul-alternatief, waarin Lelystad al 45 duizend vliegbewegingen is toebedeeld.
De beleidsalternatieven zijn:

  1. Milieu-hub Schiphol: groei tot en met 2020 naar 500 duizend vliegtuigbewegingen Schiphol, Eindhoven tot 43 duizend. Geen ontwikkeling Lelystad en geen groei na 2020.
  2. Polder-hub Schiphol: gelijk aan nul-alternatief, maar vierde baan regel komt te vervallen.
  3. Multi-luchthavenontwikkeling: geen beleidsmatige limiet op groei Lelystad en Eindhoven. De geluidswinst tot aan het bereiken van de capaciteitsgrens van 500 duizend vliegtuigbewegingen op Schiphol mag volledig worden vol gevlogen, daarna pas wordt de 50/50 regel toegepast, maar met behoud vierde baanregel.
  4. Mega-hub Schiphol: volledige benutting winst in geluidsruimte (geen 50/50), geen vierde baanregel en geen limieten op groei m.b.t Eindhoven en Lelystad Airport.

De conclusie in de MKBA 2018 is vervolgens dat het Mega-hub beleidsalternatief voor Nederland het beste en het Milieu-hub beleidsalternatief het slechtste is.

Resultaat Second Opinion

Uit de Second Opinion van Bus en Manshanden blijkt echter dat in de MKBA:

  • de effecten voor de reizigers, door de te hoge reistijdwaardering, sterk zijn overschat;
  • de klimaateffecten, door een te hoge disconteringsvoet, zijn onderschat;
  • de ticketprijseffecten in hoge mate zijn overschat;
  • het effect op de werkgelegenheid zwaar wordt overschat;de toekomstige effecten van geluidsoverlast buiten beschouwing zijn gebleven.

Daarnaast stellen zij vast dat de negatieve baten van geluidshinder waar het om de waarde van woningen gaat potentieel vele malen groter zijn dan Decisio/SEO hebben aangenomen. Oorzaken zijn de te hoge discontovoet, de te hoge grenswaarde, een te laag aantal woningen waarover het waardeverlies is berekend en het buiten beschouwing laten van omvangrijke nieuwbouwprojecten.

Door Decisio/SEO 2018 is in de laatste MKBA toerisme als PM post onder de indirecte effecten geschaard. Decisio/SEO stelt dat het inkomende en uitgaande internationale toerisme elkaar opheffen. Dat is gebaseerd op een, niet nader onderbouwde, aannames in een Stratagem rapport uit 2014. Op de markt voor zowel verblijfsrecreatie als dagrecreatie heeft geluidsoverlast effect. De waarde van verblijf in een dergelijk gebied neemt af, met name voor degenen die er willen verblijven vanwege de stilte. De gevolgen daarvan dienen nader onderzocht te worden omdat er aanzienlijke effecten in deze markt te verwachten zijn.

De conclusie van Bus en Manshanden is dat, per saldo, niet de Megahub, maar de Milieuhub voor de Nederlandse welvaart de beste beleidsvariant is.

De Milieu-hub - Schiphol limiteren op 500 duizend vliegbewegingen, Lelystad niet open en een Milieutaks heffen - is welvaart-economisch het beste beleidsalternatief voor de luchthavenontwikkeling in Nederland (zie Tabel 3).

Conclusie

De uiteindelijke conclusie, na correctie van en aanvullingen op de MKBA van Decisio/SEO, geeft welvaartsaldi die nagenoeg omgekeerd zijn aan de uitkomsten in de doorberekening van deze MKBA door Bus & Manshanden
Het slechtste beleidsalternatief volgens de MKBA van Decisio/SEO blijkt het beste beleidsalternatief te zijn in de Second Opinion.
Of anders gezegd, het enige beleidsalternatief met een Milieutaks is volgens de Decisio/SEO MKBA het slechtste beleidsalternatief maar volgens de Second Opinion het beste beleidsalternatief.

Aangezien de twee conclusies haaks op elkaar staan is het, wat SATL betreft, een absolute eis om beide rapporten door het CPB te laten controleren en zo aan elke discussie een einde te maken.

Namens SATL, Kees Baumann

Download een samenvatting van het onderzoek

Het rapport second opinion MKBA

Download het hele rapport


Schriftelijke reactie van de Minister op het rapport d.d. 18 dec. 2019

Op 18 december kwam de minister met een reactie op het rapport van Bus en Manshanden.

Download de reactie hier


Reactie van Bus & Manshanden op de reactie van de Minister 30 januari 2020

Op dit rapport én op de nota van antwoord van 9 dec 2019 (beantwoording kamervragen) kwam op 30 januari 2020 weer een reactie van Leo Bus en Walter Manshanden.

De kern komt hier op neer:

De Minister gaat voorbij aan actuele wetenschappelijke inzichten. Ze verwijst wederom naar een notitie van Cultureel Plan bureau die er gaat komen maar nog steeds niet is.
Uiteindelijk zijn het weer dezelfde punten, namelijk:
- De reistijdwaardering is te hoog en dit wordt met schijnargumenten door de Minister tegengesproken
- Ticketprijzen zijn niet correct gesegmenteerd
- Milieuprijzen zijn niet actueel
- Disconto niet correct
Met andere woorden het rapport van de 2nd Opinion zoals boven beschreven is nog actueel.

Lees de reactie hier

Second Opinion Verkennende MKBA beleidsalternatieven Luchtvaart

SATL heeft op vele punten aangetoond wat er allemaal mis is met het Luchthavenbesluit en de onderliggende studies (zie eerdere zienswijze).

Een van die studies was een Maatschappelijke Kosten Baten Studie (MKBA). SATL heeft een second opinion laten uitvoeren over het onderzoek naar het maatschappelijk belang van Lelystad Airport.

Het onderzoek blijkt (wederom) boordevol fouten te zitten. Op 3 juni zijn de tussentijdse resultaten gepresenteerd in Nieuwspoort (Den Haag) door Walter Manshanden (NeoObservatory), Kees Baumann en Marco Middelkoop (beiden SATL). Lees verder “Second Opinion Verkennende MKBA beleidsalternatieven Luchtvaart”