Nieuw onderzoek wijst uit: Veiligheid Lelystad Airport wel degelijk punt van zorg

vogelbotsing lelystad airport veiligheid

Het onlangs gepubliceerde onderzoek naar de risico’s op botsingen met vogels door Lelystad Airport wakkerde de discussie over de veiligheid weer hevig aan. Trekkende vogels vliegen niet alleen over het laagvlieggebied boven het IJsselmeer, maar ook op 2 tot 3 kilometer hoogte. 

Tweede Kamerlid Van Raan (Partij voor de Dieren) heeft hierover kritische vragen gesteld aan de ministers van I&W, LNV en Defensie. Deze 20 vragen vind je hier.

‘Vragen om problemen’

Het betreft het onderzoek “High-Resolution Spatial Distribution of Bird Movements Estimated from a Weather Radar Network” van het KNMI. Uit dit radaronderzoek blijkt dat deze nieuwe onderzoeksmethode, die gebruik maakt van de KNMI weerradar van Herwijnen, over aanzienlijk grotere afstand vogels kan waarnemen. En bovendien ook kan waarnemen op grotere vlieghoogten.

In dit rapport wordt op basis van nieuwe radarmetingen opnieuw geconstateerd dat trekvogels tot een hoogte van zo’n 3.500 meter vliegen. Ook wordt geconstateerd dat tussen 17.00 en 6.00 uur hoge vogelconcentraties voorkomen vooral langs de IJsselmeerkust, Friesland en de Flevopolders! (Zie de afbeeldingen op pagina 9 en 10). De routes van vogels lopen precies door de geplande laagvliegroutes van en naar Lelystad Airport. Dat is volgens experts vragen om problemen.

Eerder literatuuronderzoek naar vogelbotsingen en Lelystad Airport als onderdeel van de Milieu Effect Rapportage was zeer beperkt. En de diverse experts waren dan ook zeer kritisch op de kwaliteit en betrouwbaarheid.  Minister van Nieuwenhuizen heeft nooit gereageerd op toenmalige kritische vragen over de veiligheidsrisico’s.

Hier vind je meer over de veiligheid 

Opmerkelijke toename birdstrikes op Schiphol

Opmerkelijk is ook de toename van het aantal botsingen tussen vogels en vliegtuigen op Schiphol. Terwijl het aantal vliegbewegingen in dezelfde periode minder toenam. Dit valt te lezen op pagina 28 van “Staat van Schiphol 2019” van de Inspectie Leefomgeving en Transport. In 2015 waren dat 504 aanvaringen, in 2019 werden 670 aanvaringen met vogels gemeld. Dat is dus een toename van 33 % van het aantal geregistreerde aanvaringen van vliegtuigen met vogels.

Burgers zijn onfatsoenlijk leiderschap beu en stellen eisen

Uitspraken in tv programma tonen aan dat minister volledig buiten de werkelijkheid staat

Voor de coalitie van bezorgde burgers, verenigd in SATL (Samenwerkende Actiegroepen Tegen Laagvliegen), is de maat vol. Zij eist fatsoenlijk leiderschap van minister Van Nieuwenhuizen op het dossier Lelystad Airport. De uitspraken van de minister in het televisieprogramma ‘De Haagse Lobby’ van Rick Nieman over spookluchthaven Lelystad Airport waren de druppel die de emmer deed overlopen. De minister sprak in het interview zowel over ‘vertrouwen terugwinnen’, ‘transparantie’, ‘leefbaarheid als nationaal belang’ als ‘Lelystad zo snel mogelijk open’.

Fout op fout

De coalitie van bezorgde burgers stelt dat een omvangrijk en complex dossier als Lelystad Airport vraagt om ‘fatsoenlijk’ leiderschap en spreekt van wanbeleid. En constateert dat van Nieuwenhuizen en haar ministerie fout op fout maakt. De onderbouwing van Lelystad Airport rammelt: zowel de MER als MKBA zijn onjuist gebleken. De Tweede Kamer is meerdere malen foutief en onvolledig geïnformeerd. Lelystad Airport zou alléén uitgeplaatste vluchten krijgen vanuit Schiphol, conform het standpunt van de Tweede Kamer, zo was nadrukkelijk verzekerd. Zo maakte ze cruciale fouten, bijvoorbeeld over validatie van gegevens, zijn negatieve expert adviezen genegeerd en blijft veel onduidelijk rondom uitgevoerd onderzoek.

181 onbeantwoorde vragen

Ook is het participatieproces misleidend. Zo beloofde de minister beterschap na een tik op de vingers van de Nationale Ombudsman. Het tegendeel is echter waar. Belangrijke rapporten worden niet gedeeld en vragen blijven onbeantwoord. De Luchtvaartnota leverde bijna 10.000 zienswijzen op van burgers, gemeenten, provincies en maatschappelijke organisaties. Een ongekend hoog aantal. Hiermee werd nagenoeg niets gedaan. De Nota Van Antwoord van Van Nieuwenhuizen laat 181 vragen onbeantwoord. Dit ondanks de nadrukkelijke belofte van de minister in augustus om deze vragen snel te beantwoorden.

Duimendraaiend personeel

Lelystad Airport is voor de derde maal uitgesteld. Een opening staat op losse schroeven. Ditmaal vanwege de stikstofcrisis en de uitdaging om met boeren, bouwers en ondernemers een oplossing te vinden. Het is dan ook op zijn minst opmerkelijk dat Van Nieuwenhuizen besloten heeft om vanaf 7 november 2019 en tegen de adviezen in, de laagvliegroutes open te stellen. Het geeft onnodig veel overlast en kosten voor de kleine luchtvaart. Bovendien kost de duimen draaiende luchtverkeersleiding en brandweer miljoenen euro’s belastinggeld. Dit terwijl commissie Remkes nog moet komen met een advies, nota bene op het verzoek van het kabinet zelf.

Dr. ir. Leon Adegeest, voorzitter van SATL: ‘Het lijkt alsof Van Nieuwenhuizen buiten de werkelijkheid staat. Ze heeft de mond vol van transparantie, vertrouwen en leefbaarheid, maar het dossier is een puinhoop. Ze roept dat Lelystad Airport zo snel mogelijk open moet en gaat daarbij volledig voorbij aan de realiteit anno 2019.

Eisen voor goed leiderschap

De coalitie van burgers, verenigd in SATL, maakt zich grote zorgen om dossier Lelystad Airport en het handelen van de minister en stelt de volgende eisen.

We willen:

  1.  een minister die zich houdt aan haar woord en gemaakte afspraken nakomt;
  2. een minister die beleid baseert op feiten, onafhankelijk onderzoek en advies van experts, ook als dit komt van buiten het ministerie;
  3. dat de Tweede Kamer correct en volledig geïnformeerd wordt;
  4. een minister die zich aan de wet houdt, zodat burgers de rechter niet hoeven in te schakelen;
  5. een minister die vergunningen voor de luchtvaart handhaaft, net zoals dat ook van burgers, boeren, bouwers en kleine ondernemers wordt verwacht;
  6. een correct en transparant participatieproces, inclusief een correcte behandeling van zienswijzen;
  7. een minister met de veerkracht om te anticiperen op een veranderende tijdgeest.

Want alleen dan kan een weloverwogen beslissing genomen worden over Lelystad Airport en de voorgenomen laagvliegroutes.

Verzet heeft breed draagvlak

Ondanks dat de minister het verzet tegen Lelystad Airport graag wegzet als protest van ‘enkele linkse radicale milieuactivisten’, is het verzet breed gedragen. Burgers actief in de belangengroepen vertegenwoordigen alle politieke stromingen en komen uit maar liefst vijf provincies. Naast burgers hebben ook een reeks van gemeenten en provincies en organisaties als Greenpeace, Natuur en Milieu, De Vogelbescherming bezwaar gemaakt tegen de plannen en werkwijze van de minister. Hier lijkt ze volledig aan voorbij te gaan.

Second opinion MKBA wijst uit: De Nederlandse economie is beter af zónder Lelystad Airport

Het definitieve rapport van de Second Opinion van de kosten-batenanalyse Lelystad Airport uitgevoerd door de economen Walter Manshanden van NeoObservatory en Leo Bus ligt er en de resultaten zijn opzienbarend.

De resultaten wijzen uit dat het economisch belang voor Nederland zoals is gesteld als motivatie voor de ontwikkeling van Lelystad Airport niet zijn zoals eerder gepubliceerd in de ‘verkennende maatschappelijke kosten-batenanalyse’ (MKBA) voor de luchtvaart.

Dit rapport is in 2018 in opdracht van het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat opgesteld door de adviesbureaus Decisio en SEO en is gebaseerd op de inhoud van eerdere MKBA´s uit  2008 en 2014, die de grondslag hebben gevormd voor het huidige Luchthavenbesluit. In de MKBA uit 2018 is openstelling van Lelystad Airport al het uitgangspunt.

 

Q&Aformulier:

Download de Q&A

Samenvatting

Nederland beter af met een stop op de groei van de luchtvaart en zonder Lelystad Airport!

Visie van de Samenwerkende Actegroepen Tegen Laagvliegen (SATL) o.b.v. de Second Opinion op de verkennende MKBA Beleidsalternatieven Luchtvaart van Decisio/SEO door L. Bus (leobus.nl) & W. Manshanden (NEO Observatory)

Inleiding

Economische argumenten spelen een belangrijke rol in de discussies over luchtvaart, zoals die over de groei van Schiphol en het al of niet openen van Lelystad Airport. Maatschappelijke Kosten- en Baten Analyses (MKBA) vormen het fundament voor het maken van economische en politieke keuzes. Voor Lelystad Airport is een aantal MKBAs gemaakt, een eerste in 2008, een actualisatie daarvan in 2014, uitmondend in de verkennende MKBA beleidsalternatieven van de onderzoeksbureaus Decisio/SEO die in 2018 openbaar is gemaakt. Het thans in behandeling zijnde ontwerp Luchthavenbesluit voor het beoogde vakantievliegveld in Flevoland is op de inhoud van de MKBA ́s 2008 en 2014 gebaseerd, in de MKBA 2018 is openstelling van Lelystad Airport al het uitgangspunt.

In hun, in februari 2019 verschenen, 219 pagina’s tellende zienswijze op dit ontwerp Luchthavenbesluit hebben de Samenwerkende Actiegroepen Tegen Laagvliegen (SATL) al de vinger gelegd op diverse fouten en onvolledigheden in deze MKBA uit 2018 en in de eerdere versies uit 2014 en 2008. Daarnaast heeft SATL aan de gerenommeerde economen drs. L. Bus (leobus.nl) en dr. W. Manshanden (NEO Observatory) opdracht gegeven om de MKBA van Decisio/SEO aan een onafhankelijke wetenschappelijke Second Opinion te onderwerpen. Dit onderzoek bevestigt het beeld van fouten, verkeerde aannames, omissies en het slechts “pro memorie” (PM) opvoeren van relevante posten. Na correctie van die fouten, het interpreteren van uitkomsten en het compleet maken van de analyse komen de onderzoekers tot een eindconclusie die lijnrecht staat tegenover die van de MKBA, waarop het ministerie van I&W zich baseert.

Dat Bus en Manshanden het volste vertrouwen hebben in hun werk blijkt uit hun aanbod om het door het Centraal Planbureau (CPB) te laten controleren, iets dat het ministerie tot nu toe verzuimd heeft met de resultaten van Decisio/SEO. Dat de bevindingen in de Second Opinion ook niet meer op zichzelf staan, bewijst het in juli verschenen rapport ‘Moet de luchtvaart groeien om onze welvaart te behouden’ van CE Delft. Dit bureau komt vanuit een andere invalshoek in essentie tot dezelfde conclusies.

Ondanks de groeiende kritiek, blijft I&W zich evenwel baseren op de eerder genoemde MKBA’s van Decisio e.a.. In zijn Nota van Antwoord op de zienswijzen beroept het zich maar liefst 114 keer op deze MKBA’s. Opvallend daarbij is dat I&W wel verwijst naar de MKBA van Decisio/Bureau Louter/SEO uit 2008, de actualisatie daarvan in 2014 door Decisio/SEO/To70 en een 'Follow up' van het Aldersadvies uit 2009, maar niet naar de MKBA uit 2018. Daardoor omzeilt I&W het feit dat er na 2014 nieuwe scenario's en nieuwe officiële richtlijnen ten aanzien van milieuprijzen en discontovoeten zijn verschenen.

Een ander belangrijk punt in de kritiek van SATL is de beperkte geografische reikwijdte van de geluidscontouren in de officiële MKBA en Milieu Effect Rapportage (MER), namelijk tot de grenzen van de provincie Flevoland.

Volgens SATL behoren ook de gebieden onder de aan- en uitvliegroutes onderdeel te zijn van de MER en dus ook van de MKBA. Om de eenvoudige reden dat de vliegroutes, ook verder in het land,

1

Om de vergelijking zuiver te houden is in de Second Opinion van Bus en Manshanden echter hetzelfde gebied als in de MKBA van Decisio/SEO (2018) aangehouden. Maar er hoeft niet aan getwijfeld te worden dat uitbreiding van het MER- en MKBA-gebied de resultaten uit de Second Opinion alleen maar zullen versterken.

De beleidsalternatieven

Decisio/SEO vergelijkt de uitkomsten van 4 beleidsalternatieven voor luchthavenontwikkeling met een nul-alternatief, waarin Lelystad al 45 duizend vliegbewegingen is toebedeeld.
De beleidsalternatieven zijn:

  1. Milieu-hub Schiphol: groei tot en met 2020 naar 500 duizend vliegtuigbewegingen Schiphol, Eindhoven tot 43 duizend. Geen ontwikkeling Lelystad en geen groei na 2020.
  2. Polder-hub Schiphol: gelijk aan nul-alternatief, maar vierde baan regel komt te vervallen.
  3. Multi-luchthavenontwikkeling: geen beleidsmatige limiet op groei Lelystad en Eindhoven. De geluidswinst tot aan het bereiken van de capaciteitsgrens van 500 duizend vliegtuigbewegingen op Schiphol mag volledig worden vol gevlogen, daarna pas wordt de 50/50 regel toegepast, maar met behoud vierde baanregel.
  4. Mega-hub Schiphol: volledige benutting winst in geluidsruimte (geen 50/50), geen vierde baanregel en geen limieten op groei m.b.t Eindhoven en Lelystad Airport.

De conclusie in de MKBA 2018 is vervolgens dat het Mega-hub beleidsalternatief voor Nederland het beste en het Milieu-hub beleidsalternatief het slechtste is.

Resultaat Second Opinion

Uit de Second Opinion van Bus en Manshanden blijkt echter dat in de MKBA:

  • de effecten voor de reizigers, door de te hoge reistijdwaardering, sterk zijn overschat;
  • de klimaateffecten, door een te hoge disconteringsvoet, zijn onderschat;
  • de ticketprijseffecten in hoge mate zijn overschat;
  • het effect op de werkgelegenheid zwaar wordt overschat;de toekomstige effecten van geluidsoverlast buiten beschouwing zijn gebleven.

Daarnaast stellen zij vast dat de negatieve baten van geluidshinder waar het om de waarde van woningen gaat potentieel vele malen groter zijn dan Decisio/SEO hebben aangenomen. Oorzaken zijn de te hoge discontovoet, de te hoge grenswaarde, een te laag aantal woningen waarover het waardeverlies is berekend en het buiten beschouwing laten van omvangrijke nieuwbouwprojecten.

Door Decisio/SEO 2018 is in de laatste MKBA toerisme als PM post onder de indirecte effecten geschaard. Decisio/SEO stelt dat het inkomende en uitgaande internationale toerisme elkaar opheffen. Dat is gebaseerd op een, niet nader onderbouwde, aannames in een Stratagem rapport uit 2014. Op de markt voor zowel verblijfsrecreatie als dagrecreatie heeft geluidsoverlast effect. De waarde van verblijf in een dergelijk gebied neemt af, met name voor degenen die er willen verblijven vanwege de stilte. De gevolgen daarvan dienen nader onderzocht te worden omdat er aanzienlijke effecten in deze markt te verwachten zijn.

De conclusie van Bus en Manshanden is dat, per saldo, niet de Megahub, maar de Milieuhub voor de Nederlandse welvaart de beste beleidsvariant is.

De Milieu-hub - Schiphol limiteren op 500 duizend vliegbewegingen, Lelystad niet open en een Milieutaks heffen - is welvaart-economisch het beste beleidsalternatief voor de luchthavenontwikkeling in Nederland (zie Tabel 3).

Conclusie

De uiteindelijke conclusie, na correctie van en aanvullingen op de MKBA van Decisio/SEO, geeft welvaartsaldi die nagenoeg omgekeerd zijn aan de uitkomsten in de doorberekening van deze MKBA door Bus & Manshanden
Het slechtste beleidsalternatief volgens de MKBA van Decisio/SEO blijkt het beste beleidsalternatief te zijn in de Second Opinion.
Of anders gezegd, het enige beleidsalternatief met een Milieutaks is volgens de Decisio/SEO MKBA het slechtste beleidsalternatief maar volgens de Second Opinion het beste beleidsalternatief.

Aangezien de twee conclusies haaks op elkaar staan is het, wat SATL betreft, een absolute eis om beide rapporten door het CPB te laten controleren en zo aan elke discussie een einde te maken.

Namens SATL, Kees Baumann

Download een samenvatting van het onderzoek

Het rapport second opinion MKBA

Download het hele rapport


Schriftelijke reactie van de Minister op het rapport d.d. 18 dec. 2019

Op 18 december kwam de minister met een reactie op het rapport van Bus en Manshanden.

Download de reactie hier


Reactie van Bus & Manshanden op de reactie van de Minister 30 januari 2020

Op dit rapport én op de nota van antwoord van 9 dec 2019 (beantwoording kamervragen) kwam op 30 januari 2020 weer een reactie van Leo Bus en Walter Manshanden.

De kern komt hier op neer:

De Minister gaat voorbij aan actuele wetenschappelijke inzichten. Ze verwijst wederom naar een notitie van Cultureel Plan bureau die er gaat komen maar nog steeds niet is.
Uiteindelijk zijn het weer dezelfde punten, namelijk:
- De reistijdwaardering is te hoog en dit wordt met schijnargumenten door de Minister tegengesproken
- Ticketprijzen zijn niet correct gesegmenteerd
- Milieuprijzen zijn niet actueel
- Disconto niet correct
Met andere woorden het rapport van de 2nd Opinion zoals boven beschreven is nog actueel.

Lees de reactie hier

Volkskrant: ‘Groei stop Schiphol beste optie voor klimaat en economie’

Oók met een groeistop op Schiphol kan KLM zijn zakelijke netwerk uitbouwen, schrijven  en 

De Omgevingsraad Schiphol (ORS) heeft advies uitgebracht aan minister Cora van Nieuwenhuizen (Infrastructuur en Waterstaat, VVD) over de toekomst van Schiphol na 2020. De bewoners, gemeentebestuurders en milieuorganisaties willen (evenals de meerderheid van het publiek) dat de volumegroei nu stopt.

Lees hier het hele artikel: ‘Groei stop Schiphol beste voor klimaat en economie’

Lees hier de plannen van de Omgevingsraad Schiphol (ORS) en het platform Toekomst Luchtvaart.

Documentaire: ‘Lelystad Airport in nevelen gehuld’

“Lelystad Airport in nevelen gehuld” is een documentairefilm van cineast Rob de Wind. Deze film geeft een overzicht van wat er allemaal mis ging in de ontwikkeling van Lelystad Airport.

Oud-politicus Jan Terlouw, deed het openingswoord bij de premiere in 2018. In de film geven de volgende deskundigen hun visie:

– Alexander ter Kuile, oud secretaris generaal van de CANSO (internationale luchtverkeersleiding);

– Dr. ir. Leon Adegeest, onderzoeker die fouten in de geluids- en stikstofberekeningen ontdekte;

– Drs. Luit Buurma, bioloog en oud Kon. Luchtmacht en defensiespecialist vogelradar

– radarornithologie; – Prof. Dr. Theunis Piersma, internationaal gelauwerd hoogleraar trekvogel ecologie;

– Dr. Bart Ebbinge, bioloog en ganzenspecialist (deed vogelonderzoek voor oa Schiphol);

– Ernst Jan Goedhart, oud gezagvoerder Boeing 787 Dreamliner en de Boeing 777 en ervaringsdeskundige birdstrike;

– Dr. Cor Trompetter, oud wethouder Weststellingwerf; – Drs. Wim Liesker, luchtvaartdeskundige en amateur piloot;

– Drs. Leonhard Beijderwellen, arts en onderzoeker o.a van fijnstof en ultra fijnstof;

– René van der Haring, CEO Heli Holland, met een vestiging en vliegschool op Lelystad Airport;

– Drs. Wilma van de Venn, bezorgde burger;

– Drs. Petra Ellens, districtsmanager RECRON spreekt over de recreatie onder de laagvliegroutes;

– Dieudonné Akkermans, burgemeester van Eijsden Margraten.

Lees ook

RTV Oost: ‘Jan Terlouw over Lelystad Airport: “Het kapitaal wint altijd en ministeries zijn niet ongevoelig”‘

Leeuwarder Courant: ‘Jan Terlouw spreker tijdens premiere Friese Lelystad film’

NPO Radio 5: ‘Documentaire over Vliegveld Lelystad’

Flevopost: ‘Bekijk de documentaire Lelystad in nevelen gehuld’

Recron: Lelystad Airport brengt grote schade aan touristische sector

Uit onderzoek van Recron, de brancheorganisatie voor recreatieondernemers, blijkt dat zeventig procent van de ondernemers negatieve gevolgen verwacht van de geluidseffecten van de nieuwe vliegroutes van Lelystad Airport.
De afgelopen dagen sprak Recron met 135 bedrijven uit de recreatie- en toerisme sector in Gelderland en Overijssel.

Driekwart van de ondernemers verwacht dat de omzet zal dalen. De schattingen bedragen minimaal tientallen miljoenen euro’s op jaarbasis. Bijna zestig procent van de ondervraagde ondernemers verwacht dat de werkgelegenheid met enkele honderden tot duizenden banen zal dalen.

Daarnaast geeft 97 procent van de ondervraagden aan dat ze geen reële inspraak hebben gehad. Zo’n 94 procent vindt dat de gekregen informatie over het proces en de voorgenomen vliegroutes voor Lelystad Airport onvoldoende tot zeer matig is.

Lees ook

De Stentor: Lelystad Airport brengt grote schade aan toeristische sector.

Flevopost: Enquete Recron: Omzet en banenverlies door vliegroutes Lelystad Airport

RTV Oost: Onderzoek Recron: Lelystad Airport heeft grote negatieve gevolgen voor recreatie en toerisme.

Putten Nieuws: Lelystad Airport en de Veluwe: een gevoelige combinatie.

 

Zembla: ‘Luchtruim niet geschikt voor uitbreiding Lelystad Airport’

Lelystad Airport ongeschikte locatie

De keuze voor laagvliegen over een dergelijk lange afstand is opmerkelijk. Want al in 2009 waarschuwde de Luchtverkeersleiding het volgende: Lelystad Airport is géén geschikte locatie voor een tweede grote luchthaven, er is simpelweg niet genoeg ruimte in het luchtruim.  En Lelystad ligt te dicht bij Schiphol. Dit advies is terzijde gelegd door het ministerie van I&W. Ook is het rapport niet gedeeld met de Tweede Kamer.

Bekijk hier de aflevering van Zembla: ‘Luchtruim niet geschikt voor uitbreiding Lelystad Airport’.